Ангилал: эсээ

Оршил

Дэлхий нийтээрээ даяаршиж буй өнөө цаг дор хүн өөрийн үзэл бодлоо хэрхэн зөв цэгцтэй илэрхийлэх нь тухайн аувь хүний мэдлэг боловсрол, төлөвшлийн нэгэн шалгуур болоод зогсохгүй их дээд сургууль, коллежид элсэх, ажилд орох гэх мэт амьдралын алхам бүрт тохиох томоохон шалгуур болоод байна.

Иймээс эсээ бичих тал дээр тус дөхөм болох үүднээс энэхүү зөвлөмжийг суралцагч нарт бэлтгэв. Учир нь манай 11-н жилийн сургуулийн зарим сурагчид эссэ, илтгэл, зохион бичлэг, рефратын ажлыг хооронд нь ялгаж салгаж чаддагүй.

Эссэ гэж юу вэ?

Эссэ гэдэг нь франц хэлний туршлага оролдлого, сорьц найруулал тойм гэсэн qутгатай “essai” хэмээх үгнээс гаралтай юм. Эссэ нь зөвхөн хувь хүний үзэл бодол, чөлөөт сэтгэлгээг илэрхийлдэг, өөрийн байр суурийг илтгэн харуулдаг бие даасан олон ургальч чөлөөт бичлэг юм. Сэргэн мандалтын үеийн Францын их сэтгэгч Мишель Эйкэм дө Монтень/1533-1592/ дэлхийн уран зохиолд эссэ хэмээх төрөл зүйлийг бий болгосон байна. Хүн ертөнцийг таньж мэдэж, ойлгон ухаарсныхаа хэрээр аливаа асуудлыг баримт метариал дээр тулгуурлан олон талаас нь шинэжлэн судлах, ажиглан эргэцүүлэх, задлан тайлбарлах, нэгтгэн дүгнэх, харьцуулан дүгнэх жиших зэргээр оюуны үйл хийж, үүн дээрээ тулгуурлан, өөрийн бодол санаагаа илэрхийлэх хамгийн нээлттэй бичлэгийн нэгэн төрөл зүйл бол эссэ юм. Өөрөөр хэлбэл эсээ гэдэг нь аливаа зүйл юм үзэгдлийн тухай хүний дот оод ухамсрын нууцад оршин байх хайр, өс хонзон, айдас түгшүүр, уур бухимдал, гомдол баяр бахдал, тааламжтай тааламжгүй, шаналан зовох ба тааламж авах мэдрэмжүүдийн нэгдэл илрэн гарахыг хэлнэ. Эссэ хэмээх бичлэгийн төрөл зүйлийн талаар эрдэмтэн зохиолч Л.Түдэв, доктор Д.Баттогтох, доктор Д.Галбаатар, доктор Л.Норовсүрэн, доктор М.Зулькафиль нар судалж янз бүрийн тодорхойлолт гаргасан боловч бичигт нь тухайн зүйлийнхээ талаар сайн мэддэг зүйлдээ өөрийн зүгээс үнэлэлт дүгнэлт өгч, чөлөөт сэтгэмжээр илэрхийлэн товч тодорхой утга санаа гаргасан бичлэгийн нэг төрөл гэсэн нэгдсэн дүгнэлтэд хүрчээ.

Эссэ зохион бичлэг хоёр ямар ялгаатай вэ?

• Зохион бичлэгийн зохиож бичдэг бол эсээг бодит баримт дээр тулгуурлан эргэцүүлэн бодож бичдэг.
• Зохион бичлэг бол болсон, болох, болж буй үйл явдлыг энгийн хүүрнэн хүүрнэн өгүүлэх юм уу, эсвэл тодорхой юм үзэгдлийг өнгөцхөн тоочин тайлбарлан бичдэг бол эсс нь аливаа үйл явдлыг биш мөн чанар, учир шалтгааныг тайлж, түүнд өөрийн байр сууринаас үнэлж дүгнэлт өгч, шүүмжит санаа, эргэцүүлэн дүгнэлттэй, нотолгоо баримттай бичдэг байна.

Эссэний бүтэц

1. Эхлэл хэсэг

1. Үндсэн хэсэг/гол хэсэг/

   Ш  Эсээнийхээ товч агуулгыг тусгасан түлхүүр өгүүлбэрийг оруулж өгснөөр уншигч ерөнхий утга санааг хялбар ойлгоно.

   Ш  Нэмэлт  санаа бүхий дэмжигч өгүүлбэр нь янз бүрйн жишээ тайлбар, тоо баримтыг дэмжлэг болгон нэмж оруулна.

    

    

2. Дүгнэлт буюу төгсгөл хэсэг